Kalkınma Bakanlığı 2017 Şubat Ayında Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) Projelerinde Gelişmeler raporunu (2016 Raporu) yayımladı. Bakanlık daha önce de 2012 ve 2015 yıllarında benzer raporlar yayımlamıştı. 2015 yılındakine benzer biçimde, bu raporda da ulaştırma sektöründeki KÖİ sözleşmelerinde yer alan koşullu yükümlülüklere ilişkin bilgi yer almadı. Ayrıca, devletin mülkiyetinde bulunan ve özel sektöre işletme hakkı devredilen/kiralanan tesislerden elde edilecek gelir artı değer olarak sunulmaktadır. Bu projeleri devlet kendisi işletse belki de daha fazla gelir elde edebilecekti. İşletme hakkı devredilen bu tesislerin, altyapı yatırım stokuna da bir katkısı bulunmamaktadır. Bunların yanısıra, şehir hastanelerinde üstlenilen taahhütlerin bir kısmına da yer verilmemektedir. Bakanlıkla aramızda önemli bir yaklaşım farkı bulunmaktadır.
Daha önceki yazımda şehir hastanelerine ve seçilmiş ulaştırma projelerine ilişkin devletin üstlendiği doğrudan ve koşullu yükümlülüklerin tutarını açıkladım. 2016 Raporunda, şehir hastanelerine ilişkin kâr ve finansman maliyeti dahil yatırım tutarını karşılamak için yapılan ödemeler açıklanmakta, ancak destek hizmetler için yapılacak ödemelere yer verilmemektedir.
Ulaştırma projelerinde verilen garantiler kamuoyunda yeteri kadar tartışıldığından, yazıyı kısa tutmak adına sadece şehir hastanelerinin sözleşmelerini ele alacağım.
Hizmet Bedelinin Unsurları
Sağlık Bakanlığı ve hastane döner sermaye bütçesinden özel ortağa bedel (P1 hizmetler) ve destek hizmet bedeli (P2 hizmetler) toplamından oluşan iki tür ücret ödenmektedir.
P1 hizmetler: Sözleşme çerçevesinde yaptırılan tesislerin kullanımında ortaya çıkan hizmetler (bina, elektrik, asansör, soğutma, olağanüstü bakım onarım, peyzaj ve ana tıbbi cihazlar) karşılığında Sağlık Bakanlığı bütçesinden görevli şirkete bir bedel ödenmektedir. Bu bedel, ihale sürecinde kazanan teklif tarafından belirlenmekte ve sözleşme konusu hizmetlerin gerçekleştirilmesinde ortaya çıkacak gecikmelere, hatalara ve/veya olumsuzluklara uygulanacak cezalara göre indirilmektedir.
P2 hizmetler: Görevli şirkete, hastane döner sermaye bütçesinden ödenen ve ilaçlama, otopark, temizlik, bilgi yönetimi, güvenlik, resepsiyon, yardım+taşıma, çamaşır, yemek, laboratuar, görüntüleme, sterilizasyon, dezenfektasyon, rehabilitasyon ve atık hizmeti gibi unsurları iceren hizmet bedeli ödenmektedir. Bu destek hizmetlerinin kapsamı ve tutarı beş yılda bir piyasa testiyle güncellenmektedir. Çamaşır ve izleyen hizmetler için yıllık bir kullanım miktarı belirlenmektedir. Gerçekteki kullanım miktarı şartnamede belirlenenin üzerine çıkarsa, sözleşmeyi aşan kısım kadar ayrıca bir ödeme yapılmaktadır. Bu hizmetlerin sunumunda da ortaya çıkan aksamalar için cezai müeyyide uygulanmaktadır.
P1 hizmetler bakanlık, P2 hizmetler hastane döner sermayesinden ödenmektedir. Kalkınma Bakanlığının raporunda P2 hizmetlere ilişkin ödenecek ücret konusunda bilgi yer almamaktadır.
Hesaplama Yöntemi
Daha önceki yazımda şehir hastanelerine ve ulaştırma yatırımlarına ilişkin bilgileri Euro cinsinden verdim. İzleyen dönemlerde ihtiyaç duyuldukça bu değerleri cari kurdan ABD dolarına çevirdim. Euro ve ABD dolar kuru değiştiği ölçüde, ABD doları cinsinden paylaştığım tutarlar değişiklik göstermektedir.
Şehir hastanelerinin ihalesi Türk Lirası üzerinden yapılamaktadır. Daha sonra enflasyon oranına ve finansman anlaşmalarında yer alan döviz cinsindeki değişimlere göre güncellenmektedir.
Şehir hastanelerine ve diğer projelere ilişkin bilgileri açık kaynaklardan derledim. Bu veriler ihale sonucunda ortaya çıkan değerlerdir. İhale sonucunda en düşük teklifi veren istekliyle, idarenin fizibilitesi doğrultusunda nihai pazarlık yapılmaktadır. Bu pazarlığın içeriği kamuoyuyla paylaşılmadığından, ihalede ortaya çıkan tekliften ne kadar indirim sağlandığını bilmek mümkün değildir.
2016 Raporunda da belirtildiği gibi bugüne değin 20 şehir hastanesi tesisi ihalesi yapıldı ve sözleşmeye bağlandı. Bursa Şehir Hastanesinin P1 ve P2 hizmetlerine ilişkin verilerine ulaşamadım. Kayseri Entegre Sağlık Kampüsü, Adana Şehir Hastanesi ve Manisa Sağlık Kampüsündeki P2 destek hizmetlerine ilişkin verilere sahip değilim.
Bazı sözleşmelerde, P2 destek hizmetlere yapılacak ödemeler hastanenin kira bedeli ödemelerinden daha yüksektir.
2016 Raporundaki verilerle karşılaştırma yapabilmek için şehir hastanelerindeki ödenecek bedeli ABD doları üzerinden hesapladım. TL değerleri, sözleşme günündeki kurdan ABD dolarına çevirdim.Enflasyon güncellemesi yapmadım.
Sonuç
2016 Raporunda yer alan Grafik 25'e göre şehir hastanelerinde 25 yıl için 30,3 milyar ABD tutarında bir bedel ödeneceği belirtilmekte ve destek hizmet bedeline değinilmemektedir.
Kendi hesaplamalarıma göre 19 tesis için 25 yıl boyunca 36,5 milyar ABD doları tutarında bir bedel ödenecektir. 2016 Raporundaki bedelin, benim hesaplamalarımdan daha düşük olması, en düşük isteklilerle yapılan nihai pazarlıkta ortalamada %17 civarında bir indirim sağlandığı şeklinde açıklanabilir.
P2 destek hizmetlerinin 25 yıllık toplam bedeliyse 29,6 milyar ABD doları tutarındadır. Yukarıda da belirttiğim gibi bu tutarın içerisinde 4 şehir hastanesine ilişkin veri yer almamaktadır. Ayrıca, pazarlık aşamasında, hizmet bedellerinde indrim sağlanıp sağlanamadığı konusunda da bir bilgi bulunmamaktadır. Rapordaki veri ile benim daha önce yayınladığım veri arasındaki farkın esas nedeni, bu yaklaşım farklılığıdır.
Yazıyı, Raporun 57'inci sayfasında yer alan ve tamamıyla katıldığım bir öneriye biraz katkı sağlayarak sonlandırayım: "KÖİ sözleşmeleri de dahil olmak üzere gelişmelerin merkezi bir birim tarafından toplanarak incelenmesi ve değerlendirilmesi, projelerden kaynaklanan yükümlülüklerin analiz edilmesi .." ve kamuoyuna duyurulması, kamu borç yönetiminde saydamlık adına fayda sağlayacaktır (u.e.).
Esasında, Maliye Bakanlığı, KÖİ yükümlülüklerinin derlenmesi ve raporlanmasından sorumludur. Ancak, KÖİ yükümlülüklerinin raporlanması konusunda 2015 yılında yayımlanan Tebliğ uygulaması konusunda en azından benim bildiğim henüz bir gelişme olmadı maalesef.
Teşekkürler. Emeğinize sağlık.
YanıtlaSil