Avrupa’da Üniversitelerin Bağımsızlığı ve Türkiye'nin Durumu

Birkaç gün önce Avrupa Üniversite Birliği (European University Association-EUA) Türkiye dahil 26 Avrupa ülkesinde üniversitelerin bağımsızlığı üzerine bir çalışma yayımladı. Çalışmada Almanya’nın üç ayrı federal yapısına ilişkin üniversiteler hakkındaki bilgilerde yer aldığından, çalışma sonuçları 28 farklı üniversite yapısını içermektedir.

EUA’nın Lizbon Deklarasyonunda (2007) üniversitelerin bağımsızlığı için dört boyut benimsenmiştir:
  • Akademik bağımsızlık (öğrenim yöntemleri, içeriği ve sunumunun derecesini belirlemek, araştırma alanı, kapsamı ve yöntemlerine karar vermek);
  • Finansal bağımsızlık (fonları elde etme ve tahsis etme kapasitesi; öğrenim harçlarına karar verme, bütçe fazlalarını biriktirme gücü);
  • Örgütsel bağımsızlık (üniversite yapılarını ve statülerini belirlemek, sözleşmeleri yapmak, yönetim kurullarının ve üyelerin seçimi);
  • Personel bağımsızlığı (işe alma, ücret ve terfi sorumluluğu).
EUA Lizbon Deklarasyonunda belirlenen bu ilkeleri sayısallaştırabilmek ve ülkelerin üniversite yapılarını karşılaştırabilmek için 2007 yılından itibaren geniş bir veri seti oluşturmaya başladı ve “University Autonomy in Europe I” başlığı ile 2009 yılında rapor olarak yayımladı. Raporun ikincisi ise 17 Kasım 2011 tarihinde yayımlandı. Raporda yer alan bağımsızlık derecelerine ilişkin bilgiler önemli ölçüde Yönlendirme Komitesi tarafından belirleniyor. Yönlendirme Komitesinde Türkiye’yi temsilen YÖK Başkanı Prof. Dr. Yusuf Ziya Özcan görev alıyor.